Những trường hợp không được thi bằng lái xe máy cần biết

Việc sở hữu bằng lái xe máy không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại mà còn thể hiện trách nhiệm tuân thủ pháp luật và đảm bảo an toàn giao thông. Tuy nhiên, không phải ai cũng đủ điều kiện tham gia kỳ thi sát hạch để được cấp giấy phép lái xe. Theo quy định hiện hành, có những trường hợp không được thi bằng lái xe máy do không đáp ứng tiêu chuẩn về sức khỏe, độ tuổi hoặc năng lực hành vi dân sự.

Các điều kiện cơ bản để được thi bằng lái xe máy

Độ tuổi theo quy định

Theo Thông tư số 12/2017/TT-BGTVT, người dự thi bằng lái xe máy cần đáp ứng điều kiện về độ tuổi như sau:

• Người tham gia thi phải đủ 18 tuổi trở lên tính đến ngày dự thi

• Áp dụng cho nam và nữ, không phân biệt giới tính

• Không giới hạn độ tuổi tối đa, miễn là còn đủ sức khỏe và nhận thức để lái xe an toàn

Ví dụ: Nếu bạn sinh ngày 01/01/2008, thì đến ngày 01/01/2026 bạn mới đủ điều kiện nộp hồ sơ thi bằng lái.

Tình trạng sức khỏe phải đạt yêu cầu

Để được tham gia kỳ thi sát hạch, bạn bắt buộc phải có giấy khám sức khỏe lái xe máy được cấp theo mẫu tại Thông tư liên tịch 24/2015/TTLT-BYT-BGTVT. Một số điều kiện sức khỏe cơ bản bao gồm:

• Không bị mù màu hoặc suy giảm thị lực nặng

• Không mắc các bệnh lý thần kinh, tâm thần nghiêm trọng

• Không bị khuyết tật hoặc dị tật ảnh hưởng đến khả năng điều khiển xe

Lưu ý: Giấy khám sức khỏe phải được thực hiện tại cơ sở y tế có thẩm quyền (bệnh viện, trung tâm y tế cấp quận/huyện trở lên) và có hiệu lực trong vòng 6 tháng kể từ ngày cấp.

Hồ sơ, giấy tờ cá nhân hợp lệ

Một bộ hồ sơ đăng ký thi bằng lái xe máy đầy đủ thường bao gồm:

• 1 bản photocopy CMND/CCCD hoặc hộ chiếu còn thời hạn

• 2 ảnh thẻ 3×4, nền xanh, chụp rõ mặt, không đội nón, không đeo kính râm

• Giấy khám sức khỏe theo quy định

• Đơn đăng ký dự thi do trung tâm sát hạch cung cấp

Lưu ý quan trọng: Mọi thông tin cá nhân trên giấy tờ phải chính xác và trùng khớp. Nếu phát hiện dùng giấy tờ giả hoặc thông tin sai lệch, hồ sơ sẽ bị loại ngay lập tức, thậm chí có thể bị xử lý theo quy định pháp luật.

Điều kiện cho người nước ngoài tại Việt Nam

Người nước ngoài đang sinh sống và làm việc tại Việt Nam hoàn toàn có thể thi bằng lái xe máy nếu đáp ứng các yêu cầu sau:

• Có hộ chiếu còn hiệu lực

• Có visa hoặc thẻ tạm trú còn thời hạn

• Cung cấp giấy khám sức khỏe và hồ sơ tương tự như công dân Việt Nam

Ngoài ra, một số trung tâm sát hạch có thể yêu cầu người nước ngoài có địa chỉ cư trú rõ ràng tại Việt Nam (xác nhận tạm trú hoặc giấy tạm trú do công an địa phương cấp).

Những trường hợp không được thi bằng lái xe máy

Việc thi bằng lái xe máy không chỉ đơn thuần là kiểm tra kiến thức luật giao thông hay kỹ năng lái xe. Trên thực tế, để được cấp bằng lái, bạn cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện về độ tuổi, sức khỏe thể chất và tinh thần. Bộ Y tế và Bộ Giao thông vận tải đã quy định rất rõ ràng trong Thông tư liên tịch số 24/2015/TTLT-BYT-BGTVT về các trường hợp không đủ điều kiện để thi và được cấp giấy phép lái xe máy. Dưới đây là những trường hợp cụ thể mà bạn cần lưu ý.

Chưa đủ độ tuổi theo quy định

Đây là điều kiện tiên quyết. Theo Điều 60 của Luật Giao thông đường bộ 2008, người dự thi bằng lái xe máy hạng A1 (dưới 175cm³) phải đủ 18 tuổi trở lên (tính theo ngày tháng năm sinh).

• Người chưa đủ 18 tuổi sẽ không được nộp hồ sơ, dù có đạt mọi tiêu chí về sức khỏe hay kỹ năng.

• Trường hợp khai gian tuổi có thể bị xử lý hành chính, thậm chí thu hồi bằng lái đã cấp nếu phát hiện.

Không đảm bảo điều kiện về thị lực và thính lực

Khả năng quan sát và nghe âm thanh là yếu tố bắt buộc để xử lý các tình huống giao thông. Nếu bạn gặp một trong các vấn đề dưới đây, bạn sẽ không được thi bằng lái xe máy:

Thị lực

• Mắt có thị lực sau điều chỉnh (kính, phẫu thuật…) dưới 5/10 ở một trong hai mắt.

• Bị quáng gà (nhìn kém trong điều kiện thiếu sáng), loạn sắc (mù màu), hoặc song thị (nhìn thấy hình đôi).

• Bị mù một mắt hoặc mất khả năng phối hợp hai mắt trong không gian.

Thính lực

• Không nghe được âm thanh ở khoảng cách 4 mét kể cả khi đã hỗ trợ bằng thiết bị trợ thính.

• Mắc các chứng bệnh gây mất thăng bằng hoặc phản xạ kém khi tiếp nhận âm thanh, tín hiệu giao thông.

Đây là những điều kiện bắt buộc được nêu trong Phụ lục I của Thông tư 24/2015/TTLT-BYT-BGTVT về khám sức khỏe lái xe.

Người có khiếm khuyết về tay chân, vận động

Để điều khiển xe máy an toàn, người lái cần có khả năng vận động linh hoạt, phối hợp tốt cả tay và chân. Những người thuộc nhóm sau đây sẽ không được dự thi:

• Mất toàn bộ hoặc phần lớn chi dưới (một bên hoặc cả hai), dù có dùng chân giả.

• Mất các ngón tay quan trọng như ngón cái, ngón trỏ khiến không thể bóp thắng, vặn ga hay bấm còi.

• Bại liệt, teo cơ hoặc hạn chế vận động nặng ở một hoặc nhiều khớp tay, chân.

Người bị chấn thương tạm thời phải chờ hồi phục và có giấy chứng nhận đủ điều kiện vận động mới được thi.

Người mắc các bệnh về tim mạch nặng

Theo quy định trong hướng dẫn khám sức khỏe, những bệnh lý tim mạch có thể gây mất ý thức hoặc suy giảm khả năng xử lý tình huống như sau sẽ bị cấm thi bằng lái xe:

• Suy tim độ III trở lên.

• Hẹp hở van tim nặng.

• Loạn nhịp tim gây choáng váng, mất kiểm soát.

• Cao huyết áp không ổn định hoặc tăng huyết áp cấp.

Những người mắc bệnh tim mạch tiềm ẩn nguy cơ ngất xỉu khi đang điều khiển xe – gây mất an toàn cho chính bản thân và người đi đường.

Người bị rối loạn tâm thần hoặc thần kinh vận động

Một số bệnh lý về thần kinh hoặc tâm thần có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhận thức, phán đoán và hành vi của người lái. Theo quy định, bạn sẽ không được thi bằng lái nếu:

• Đang điều trị hoặc từng có tiền sử động kinh, co giật không kiểm soát.

• Mắc bệnh Parkinson, liệt nửa người, suy giảm trí nhớ nặng (sa sút trí tuệ).

• Rối loạn lo âu nặng, hoang tưởng, ảo giác hoặc đang sử dụng thuốc thần kinh ảnh hưởng đến ý thức.

Nếu đang điều trị tâm thần, cần có giấy chứng nhận khỏi bệnh và đảm bảo tinh thần ổn định mới có thể được xét thi.

Người mắc bệnh hô hấp, nội tiết ảnh hưởng đến phản xạ lái xe

Các bệnh về hệ hô hấp và nội tiết nếu gây ảnh hưởng đến khả năng nhận biết, tập trung hoặc dễ phát sinh nguy cơ đột quỵ, hôn mê cũng là yếu tố khiến bạn không đủ điều kiện dự thi:

• Hen phế quản nặng, đặc biệt khi khó kiểm soát cơn.

• Lao phổi có nguy cơ lây nhiễm cao, đang điều trị bằng thuốc kháng sinh liều mạnh.

• Tiểu đường type 1, có tiền sử bị hôn mê do tụt đường huyết gần đây.

Tất cả những trường hợp này đều được yêu cầu phải kiểm tra sức khỏe kỹ càng và có ý kiến từ bác sĩ chuyên môn.

Người có tiền sử nghiện rượu, chất kích thích

Nếu trong hồ sơ khám sức khỏe có ghi nhận bạn từng:

• Sử dụng rượu, bia thường xuyên với mức độ nghiện, ảnh hưởng đến thần kinh.

• Dùng ma túy hoặc các chất gây nghiện khác, dù đã qua thời gian cai nghiện ngắn.

Bạn sẽ không được chấp nhận thi bằng lái xe máy. Cần có giấy chứng nhận phục hồi sức khỏe tâm thần, cai nghiện hoàn toàn và kiểm tra định kỳ để đảm bảo không tái sử dụng.

Sử dụng giấy phép lái xe giả

Không ít trường hợp bị phát hiện sử dụng giấy phép lái xe giả, với mục đích tránh thi, hoặc giả mạo để mượn hồ sơ của người khác đăng ký thi. Đây không phải là hành vi vi phạm nhẹ, mà đã được liệt kê vào nhóm vi phạm pháp luật hình sự nếu có đủ yếu tố cấu thành.

Cụ thể, theo Điều 341 của Bộ luật Hình sự 2015, hành vi làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan tổ chức – trong đó có giấy phép lái xe – có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án từ cải tạo không giam giữ đến tù giam.

Ngoài trách nhiệm pháp lý, người bị phát hiện sử dụng bằng lái xe giả cũng sẽ bị cấm thi sát hạch lái xe trong thời gian tối thiểu là 5 năm. Không có bất kỳ ngoại lệ hay ân xá nào trong trường hợp này, kể cả đã qua thời gian dài sử dụng.

Vi phạm quy chế thi sát hạch

Trong quá trình tổ chức thi sát hạch lái xe, đặc biệt là phần thi lý thuyết, các hội đồng thi được yêu cầu giám sát nghiêm ngặt nhằm đảm bảo tính công bằng và trung thực. Tuy nhiên, vẫn có một bộ phận thí sinh cố tình vi phạm quy chế thi với nhiều hình thức khác nhau.

Những hành vi thường gặp bao gồm:

• Mang theo điện thoại di động, tai nghe không dây hoặc thiết bị thu phát sóng vào phòng thi.

• Trao đổi, sao chép bài thi, viết ký hiệu nhận diện bài để nhờ người sửa.

• Sử dụng người thi hộ, làm giả hồ sơ cá nhân hoặc giấy tờ đăng ký dự thi.

Theo quy định tại Thông tư số 12/2017/TT-BGTVT, những người vi phạm các hành vi nêu trên sẽ bị lập biên bản, hủy kết quả thi và bị cấm tham gia thi cấp giấy phép lái xe trong thời hạn 5 năm, kể từ ngày phát hiện vi phạm. Đây là một hình phạt đủ nghiêm khắc để răn đe, đồng thời bảo đảm an toàn giao thông khi chỉ những người đủ năng lực thực sự mới được cấp giấy phép.